చేటగొట్టడం’ — చక్కటి తెలుగు నానుడివెనుక అసలు కథ

చేటగొట్టడం’ — ఇది ఒక చిట్టచివరి పదంగా వినిపించొచ్చుగాని, ఈ పదానికి పాత తెలుగు జీవనశైలిలో గాఢమైన ఉత్కంఠల కథ ఉంది. ఇది కేవలం పదం కాదు; ఒక కాలానికి, ఒక సంస్కృతికి ప్రతీక.

ఇప్పటి కాలంలో, పెళ్లిళ్లు అంటే టెంట్ హౌస్‌లు, క్యాటరింగ్ సర్వీసులు, ప్యాకేజ్డ్ మెనూ. కానీ అప్పట్లో ఓ ఇంట్లో పెళ్లి అంటే, అంతా ఊరంతా అదే ఊరుబంధం. బంధుత్వాలకతీతంగా, ఒక్క కులానికే చెందినవారన్నీ, ఆ విందు వేళలో ఒకటే కుటుంబంగా మారిపోయే రోజులు. మూడు రోజుల పాటు వంట చెయ్యవద్దని, బొట్టు పెట్టి ఆడవాళ్లను ఆహ్వానించడం – ఆతిథ్యానికి ఎంత చక్కటి నిదర్శనం!

అప్పటి విందులు నవగాయ వంటలతో, నాలుగు రకాల కూరలు, పప్పులు, రసాలు, పాయసాలతో… చివరగా అరటిపండు లేదా తాంబూలంతో ముగియేవి. వంటవేళలన్ని ఊరి మద్దతుతో సాగేవి. ఎవరి ఇంట్లో ఏ పాత్రలు ఉన్నా, పెళ్లింటికి తరలేవి. అమ్మలక్కలు తమ శక్తిమేర వంటలపై తమ ప్రేమను చిలికించేవారు.

అలాంటి రోజుల్లో, విందు సందర్భంగా ఒక ప్రత్యేకమైన వ్యవహారం — ‘చేటగొట్టడం’ — ఆచరించబడేది. దీనికి అర్థం?

విందు ఆరంభంలో కూరలు, పప్పులు, పాయసం తినడంలో భోజనికులు కొంచెం మొహమాటం పడేవారు. కాని ఒకసారి రుచి పడితే మళ్లీ మళ్లీ వడ్డించమంటూ అడిగేవారు. అయితే చివరికి వంటకం తక్కువగా ఉన్నప్పుడు, ప్రతి ఒక్కరికి చాలు అనుకున్న సమయంలో, “ఇంకా కావాలా?” అని అడిగే బదులు, వంటకంలేని చేతితో చెటను కొట్టి “గుత్తొంకాయ అయిపోయింది!” లేదా “పాయసం అయిపోయింది!” అంటూ బిగ్గరగా చెప్పడం జరిగేది. అలా చెట కొట్టడం ద్వారా “ఇక అడగవద్దు, అయిపోయింది” అన్న సందేశం అందించబడేది.

ఈ పద్ధతే ‘చేటగొట్టడం’ అనే నానుడిగా మారింది. అది కేవలం భోజన సందర్భానికే పరిమితమవకుండా, తరువాత కాలంలో ఇతర సందర్భాల్లోనూ – ఓ విషయం పూర్తయింది, ఇక వదిలేయాలి – అనే అర్థంలో వాడుకలోకి వచ్చింది. పత్రికలలో కూడా 1960–70లలో ఈ పదం తరచుగా కనిపించేది.

ఈ నానుడి మన ప్రాచీన ఆచారాలలో కనిపించే ఒక చురుకైన, తెలివైన జ్ఞానం గుర్తు చేస్తుంది. ఇప్పుడు ఆ సాంప్రదాయాలన్నీ చదవాలంటే చందమామ కథల్ని చదువుతున్నట్లు అనిపిస్తుంది. కానీ వాటిలో ఉన్న చిటికెడు తెలివి, పరస్పర గౌరవం, మానవీయత మనకు బహుశా ఇప్పటికీ అవసరమే.

ఈ నానుడిని, దాని వెనుక ఉన్న కథను గుర్తు చేసుకుంటూ — మన తెలుగు భాషలోని మాధుర్యాన్ని మరింతగా ఆస్వాదిద్దాం.